Satyanarayan Katha Puja Vidhi in Gujarati
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથા ગુજરાતી | Satyanarayan Katha Puja Vidhi in Gujarati
શ્રી સત્યનારાયણ કથાના (Satyanarayan Katha in Gujarati ) પાઠનો શુભ દિવસ પૂર્ણિમા, અમાવસ્યા, રવિવાર, ગુરુવાર, સંક્રાંતિ અને અન્ય તહેવારો પર જોવા મળે છે. સત્યનારાયણ કથા શરૂ કરતા પહેલા વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા ભગવાન ગણેશની પૂજા, ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા, પૃથ્વીની પૂજા, ભગવાન શાલિગ્રામની પૂજા કરવામાં આવે છે. સ્કંદપુરાણ ના રેવાખંડમાં સત્યનારાયણની કથાનો ઉલ્લેખ છે.
શ્રી સત્યનારાયણ કથામાં સંસ્કૃત ભાષામાં પાંચ અધ્યાય અને 170 શ્લોક છે. ઠરાવ ભૂલી જવું અને પ્રસાદનું અપમાન કરવું એ શ્રી સત્યનારાયણ કથા (Satyanarayan Katha in Gujarati ) ના બે મુખ્ય વિષયો છે. સત્યનારાયણ કથાના પાંચ અધ્યાયમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સત્યનું પાલન ન કરવાને કારણે અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ સર્જાય છે. તેથી, સત્ય વ્રતનું પાલન કરવું જોઈએ.
यहां एक क्लिक में पढ़ें ~ श्री सत्यनारायण कथा हिंदी में
मङ्गलं भगवान् विष्णुः मङ्गलं गरुडध्वजः ।
मङ्गलं पुण्डरीकाक्ष मङ्गलाय तनो हरिः॥
પવિત્રતા:-
પવિત્ર બનવા માટે, સૌથી પહેલા તમારા ડાબા હાથમાં પાણી લો અને નીચેના શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે તમારા જમણા હાથની અનામિકા, મધ્ય આંગળી અને અંગૂઠાથી તમારા પર પાણી છાંટો.
શ્લોક :-
ॐ अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोऽपि वा ।
यः स्मरेत् पुण्डरीकाक्षं स बाह्याभ्यंतरः शुचिः ॥
पुनः पुण्डरीकाक्षं, पुनः पुण्डरीकाक्षं, पुनः पुण्डरीकाक्षं ।
નીચે આપેલ શ્લોકનો પાઠ કરતી વખતે પૂજાના આસન પર પાણીનો છંટકાવ કરીને તેને શુદ્ધ કરો.
ॐ पृथ्वी त्वया घता लोका देवि त्वं विष्णुना धृता ।
त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु च आसनम् ॥
ગ્રંથીયુકત અસ્થિબંધન :
ॐ यदाबध्नन दाक्षायणा हिरण्य(गुं)शतानीकाय सुमनस्यमानाः ।
तन्म आ बन्धामि शत शारदायायुष्यंजरदष्टियर्थासम् ॥
આચમન:
તમારા આંતરિક શરીરને શુદ્ધ કરવા માટે, તમારા જમણા હાથમાં પાણી લો અને ત્રણ વખત આચમન કરો અને બોલો –
ॐ केशवाय नमः स्वाहा,
ॐ नारायणाय नमः स्वाहा,
ॐ माधवाय नमः स्वाहा ।
દીપક પૂજન:
નીચેના શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે દીવો પ્રગટાવો અને ફૂલ અને કુંકુથી દીવાની પૂજા કરો.
भो दीप देवरुपस्त्वं कर्मसाक्षी ह्यविन्घकृत ।
यावत्कर्मसमाप्तिः स्यात तावत्वं सुस्थिर भव ॥
સ્વસ્તિ-વચનઃ
ॐ स्वस्ति न इंद्रो वृद्धश्रवाः स्वस्ति नः पूषा विश्ववेदाः ।
स्वस्ति नस्तार्क्ष्यो अरिष्ट्टनेमिः स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥
द्यौः शांतिः अंतरिक्षगुं शांतिः पृथिवी शांतिरापः
शांतिरोषधयः शांतिः। वनस्पतयः शांतिर्विश्वे देवाः
शांतिर्ब्रह्म शांतिः सर्वगुं शांतिः शांतिरेव शांति सा।
मा शांतिरेधि। यतो यतः समिहसे ततो नो अभयं कुरु ।
પૃથ્વી પૂજા:-
નીચે આપેલા શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે અબિલ, ગુલાલ, હળદર, રોલી, અક્ષત, ફૂલોથી પૃથ્વીની પૂજા કરો.
ॐ पृथ्वी त्वया घता लोका देवि त्वं विष्णुना धृता ।
त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु च आसनम् ॥
ગણેશજી પૂજા
ધ્યાન
श्वेतांग श्वेतावस्त्र सितकुसुमगने: पूजिताम् श्वेतांगन्ध: ।
क्षीराधौ रत्नदीप सुरनार तिलक रत्नसिंहसनास्तं डोर्भि: ।
पशंकुशब्ज अभयवरद श्री युतान चन्द्रमौली त्रिनेत्रण ।
ध्यायेत् शान्तिार्थमिष गणपतिमल श्रीसमेत प्रसन्नं ।
श्रीसिद्धिबुद्धिशितामहागणपतये नमः, ध्यान समरामि ॥
આવાહન
हे हेरम्बा त्वमेहोहि अम्बिकात्म्यम्बकात्मज ।
सिद्धबुद्धिपेत त्र्यक्ष यक्ष्लाभापति: प्रभो ।।
श्रीसिद्धिबुद्धिसितमहागणपतये नम: अवहनकरोमि ॥
આસન
सर्वसौम्यक शुभम अलंकार में दिव्य ।
सर्वसौख्यकर आसन च माया दत्त गृहाण गणनायक ॥
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः आसन समर्पयामि ॥
પગ ધોવા
उष्णोद निर्मल च सर्वसौगन्धसंयुतं प्रदप्रक्षालनार्थाय दान ते प्रतिगृहतां ॥
અર્ધ્ય
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः पदं समर्पयामि ॥
आर्ध्या गृहणा देवेश गन्ध पुष्पाक्ष स करुणाकर मे देव गुहानर्द्य नमोदस्तु ।।
श्रीसिद्धिबुद्धिषित महागणपतये प्राप्त अर्ध्या समर्पयामि ॥
આચમન
सर्वतीर्थसमायुक्त सुगन्धी निर्मल जलं ।
आचम्यथान् मा दान गृहण परमेश्वर ॥
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः आचमन समर्पयामि ॥
સ્નાન
गंगासरस्वती रेवप्योष्णिनर्मदा जाले: .
माया देवः शान्ति कुरुष्णः स्नानमातापितरौ |
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः सन्नन समर्पयामि ॥
વસ્ત્ર
सर्वाहारी सौम्य लोकलनिवरण |
मयोप्पादिते तुज्यान् वाससि प्रतिगृह्यताम् ॥
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः वस्त्र समर्पयामि ॥
ગંધ
श्रीखश चन्दन का दिव्य चन्दन ॥
वेलेपन सुरश्रेष्ठचन्द्रस्य प्रतिगृह्यताम् ॥
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः चन्दनं समर्पयामि ॥
સૌભાગ્ય દ્રવ્ય
अबिलमयुषो वृत्तिगुलाल पृथिवर्धनम् ।
सिन्दूर समयुक्त गृह्यतम परमेश्वर ॥
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः सौभाग्यद्रव्य समर्पयामि ॥
દીપ
सायं च वर्तिसंयुक्त वाह्नी के योजना माया ॥
दीपन गुहान देवेश त्रैलोक्यतिमिरापः ||
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः दीपन समर्पयामि ॥
નમસ્કાર
विघ्नेश्वराय वर्दय सुरप्रिया लम्बोदराय सकलय जगद्विताय
नागनाय श्रुतीयज्ञवभूषिताय गौरीसुताय गणनाय नमः नमस्ते
श्रीसिद्धिबुद्धिषितमहागणपतये नमः नमस्कारान समर्पयामि ॥
શ્રી સત્યનારાયણની ઉપાસનાનો પ્રારંભઃ-
હાથમાં અક્ષત-પુષ્પ લઈને ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણનું ધ્યાન કરવું જોઈએ. શ્રી સત્યનારાયણનું ધ્યાન કરતી વખતે નીચેના શ્લોકો વાંચો.
ધ્યાન મંત્ર:-
ॐ सत्यव्रतं सत्यपरं त्रिसत्यं सत्यस्य योनिं निहितंच सत्ये ।
सत्यस्य सत्यामृत सत्यनेत्रं सत्यात्मकं त्वां शरणं प्रपन्नाः ॥
ध्यायेत्सत्यं गुणातीतं गुणत्रय समन्वितम् ।
लोकनाथं त्रिलोकेशं कौस्तुभरणं हरिम् ॥
આહવાન:-
હવે નીચેના શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણનું આહ્વાન કરો અને ભગવાનને આમંત્રણ આપો.
શ્લોક:-
आगच्छ भगवन् ! देव! स्थाने चात्र स्थिरो भव ।
यावत् पूजां करिष्येऽहं तावत् त्वं संनिधौ भव ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, श्री सत्यनारायणाय आवाहयामि, आवाहनार्थे पुष्पाणि समर्पयामि ।
ભગવાન સત્યનારાયણને પીળા ચોખાના આસન પર બેસાડીને નીચે આપેલા શ્લોકનો પાઠ કરો.
આસન મંત્ર :-
अनेक रत्नसंयुक्तं नानामणिगणान्वितम् ।
भवितं हेममयं दिव्यम् आसनं प्रति गृह्याताम ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, आसनं समर्पयामि ।
નીચેના શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે ભગવાનના ચરણ ધોવા.
પાદ મંત્ર :-
नारायण नमस्तेऽतुनरकार्णवतारक ।
पाद्यं गृहाण देवेश मम सौख्यं विवर्धय ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, पादयोः पाद्यं समर्पयामि ।
અર્ઘ્ય- ભગવાનને અર્ઘ્ય અર્પણ કરો.
અર્ઘ્ય મંત્ર:-
ગगन्धपुष्पाक्षतैर्युक्तमर्घ्यं सम्पादितं मया ।
गृहाण भगवन् नारायण प्रसन्नो वरदो भव ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, हस्तयोरर्घ्यं समर्पयामि ।
આચમન- ભગવાનને આચમન બનાવો.
આચમન મંત્ર :-
कर्पूरेण सुगन्धेन वासितं स्वादु शीतलम् ।
तोयमाचमनीयार्थं गृहाण परमेश्वर ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, आचमनीयं जलं समर्पयामि ।
નીચેના શ્લોકોનો પાઠ કરતી વખતે ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણને શુદ્ધ પાણીથી સ્નાન કરો.
સ્નાન મંત્ર:-
मन्दाकिन्याः समानीतैः कर्पूरागुरू वासितैः ।
स्नानं कुर्वन्तु देवेशा सलिलैश्च सुगन्धिभिः ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, स्नानीयं जलं समर्पयामि ।
ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણનું પંચામૃત – દૂધ, દહીં, ઘી, ખાંડ અને મધ ભેળવી, નીચેના શ્લોકનો પાઠ કરતી વખતે પંચામૃતથી સ્નાન કરવું જોઈએ.
પંચામૃત સ્નાન મંત્ર:-
पयो दधि घृतं चैव मधुशर्करयान्वितम् ।
पंचामृतं मयाऽऽनीतं स्नानार्थं प्रतिगृह्यताम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, पंचामृतस्नानं समर्पयामि
શુદ્ધોદક સ્નાન – શુદ્ધ પાણીથી સ્નાન કરો.
શુદ્ધોદક સ્નાન મંત્ર:-
मन्दाकिन्यास्तु यद्वारि सर्वपापहरं शुभम् ।
तदिदं कल्पितं तुभ्यं स्नानार्थं प्रतिगृह्यताम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, शुद्धोदकस्नानं समर्पयामि ।
ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણને કપડા અથવા કપડાના રૂપમાં કલવો અર્પણ કરો અને નીચેના શ્લોકનો પાઠ કરો.
મંત્ર :-
शीतवातोष्णसंत्राणं लज्जाया रक्षणं परम् ।
देहालंकरणं वस्त्रं धृत्वा शांतिं प्रयच्छ मे ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, वस्त्रं समर्पयामि ।
(वस्त्र अर्पित करें, आचमनीय जल दें।)
યજ્ઞોપવિત – ભગવાનને પવિત્ર દોરો અર્પણ કરો.
नवभिस्तन्तुभिर्युक्तं त्रिगुणं देवतामयम् ।
उपवीतं मया दत्तं गृहाण परमेश्वर ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, यज्ञोपवीतं समर्पयामि ।
ચંદન – ભગવાનને ચંદન અર્પણ કરો.
श्रीखण्डं चन्दनं दिव्यं गन्धाढ्यं सुमनोहरम् ।
विलेपनं सुरश्रेष्ठ चन्दनं प्रतिगृह्यताम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, गन्धं समर्पयामि ।
અક્ષત – ભગવાનને ચોખા અર્પણ કરો.
अक्षताश्च सुरश्रेष्ठ कुंकुमाक्ताः सुशोभिताः ।
मया निवेदिता भक्त्या गृहाण परमेश्वर ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, अक्षतान् समर्पयामि ।
પુષ્પમાલા – ભગવાનને ફૂલ અને માળા અર્પણ કરો.
माल्यादीनि सुगन्धीनि मालत्यादीनि वै प्रभो ।
मयाऽऽह्तानि पुष्पाणि गृहाण परमेश्वर ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, पुष्पं पुष्पमालां च समर्पयामि ।
દુર્વા – ભગવાનને દુર્વા અર્પણ કરો.
दूर्वांकुरान् सुहरितानमृतान् मंगलप्रदान् ।
आनीतांस्तव पूजार्थं गृहाण परमेश्वर ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, दूर्वांकुरान् समर्पयामि ।
ધૂપ, દીવો – ભગવાનને અગરબત્તી બતાવો.
वनस्पतिरसोद्भूतो गन्धाढ्यः गन्ध उत्तमः ।
आघ्रेयः सर्वदेवानां धूपोऽयं प्रतिगृह्यताम् ॥
साज्यं च वर्तिसंयुक्तं वह्निना योजितं मया ।
दीपं गृहाण देवेश ! त्रैलोक्यतिमिरापहम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, धूपं, दीपं दर्शयामि ।
નૈવેદ્ય – ભગવાનને મીઠાઈ અર્પણ કરો.
(પંચમિષ્ઠાન અને ડ્રાયફ્રૂટ્સ અર્પણ કરો)
शर्कराखण्डखाद्यानि दधिक्षीरघृतानि च ।
आहारं भक्ष्यभोज्यं च नैवेद्यं प्रतिगृह्यताम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, नैवेद्यं निवेदयामि ।
મોસમી ફળ – ભગવાનને કેળા, કેરી, સફરજન વગેરે અર્પણ કરો.
फलेन फलितं सर्वं त्रैलोक्यं सचराचरम् ।
तस्मात् फलप्रदादेन पूर्णाः सन्तु मनोरथाः ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, ऋतुफलं निवेदयामि।
मध्ये आचमनीयं जलं उत्तरापोऽशनं च समर्पयामि ।
તાંબુલ – ભગવાનને સોપારી અને સોપારી અર્પણ કરો.
पूगीफलं महद्दिव्यं नागवल्लीदलैर्युतम् ।
एलालवंगसंयुक्तं ताम्बूलं प्रतिगृह्यताम् ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, मुखवासार्थे ताम्बूलं समर्पयामि ।
વ્યક્તિએ ભગવાન સત્યનારાયણને પોતાની કમાણીમાંથી કેટલાક પૈસા અર્પણ કરવા જોઈએ.
દક્ષિણા શ્લોક:-
हिरण्यगर्भ गर्भस्थं हेमबीजं विभावसोः ।
अनन्तपुण्यफलदमतः शान्तिं प्रयच्छ मे ॥
ॐ श्री सत्यनारायणाय नमः, दक्षिणां समर्पयामि ।
વિષ્ણુ સહસ્ત્રનામ
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો પ્રથમ અધ્યાય:-
એક સમયે નૈમિષારણ્ય તીર્થમાં શૌનકાદી અઠ્ઠ્યાસી હજાર મુનિઓએ શ્રી સુતજીને કહ્યું – હે ભગવાન ! આ કલિયુગમાં વેદ-વિદ્યા વિનાના લોકોને ભગવાનની ભક્તિ કેવી રીતે મળશે અને તેમનો ઉદ્ધાર કેવી રીતે થશે? ઓ શ્રેષ્ઠ માણસ! થોડીક તપસ્યા કહો જે થોડા સમયમાં યોગ્યતા આપે અને ઇચ્છિત પરિણામ મેળવે, અમે આવી વાર્તા સાંભળવા માંગીએ છીએ. સર્વજ્ઞ વિદ્વાન શ્રી સુતજીએ કહ્યું – હે વૈષ્ણવોમાં પૂજનીય ! તમે બધાએ પ્રાણીઓના કલ્યાણ વિશે પૂછ્યું છે. હવે હું તમને તે ઉત્તમ વ્રત કહીશ, જે નારદજીએ લક્ષ્મી નારાયણ ભગવાનને પૂછ્યું હતું અને લક્ષ્મીપતિએ મુનિશ્રેષ્ઠ નારદજીને કહ્યું હતું, તો ધ્યાનથી સાંભળો-
એક સમયે યોગીરાજ નારદજી બીજાના કલ્યાણની ઈચ્છા સાથે અનેક લોકમાં ભ્રમણ કરતા મૃત્યુલોકમાં આવ્યા. અહી અનેક જાતિઓમાં જન્મેલા તમામ મનુષ્યોને પોતાના કર્મ પ્રમાણે અનેક દુ:ખોથી પીડાતા જોઈને મેં વિચાર્યું કે શું પ્રયત્ન કરવાથી જીવોના દુઃખોનો અવશ્ય નાશ થશે. આ વાત મનમાં વિચારીને તે વિષ્ણુલોકમાં ગયો. ત્યાં શ્વેત રંગ અને ચાર ભુજાઓવાળા, હાથમાં શંખ, ચક્ર, ગદા અને પહ્મ ધારણ કરેલા અને માળા પહેરેલા દેવતાઓના ઈશ નારાયણને જોઈને તેઓ સ્તુતિ કરવા લાગ્યા – હે પ્રભુ! તમે ખૂબ શક્તિશાળી છો. મન અને વાણી પણ તમને શોધી શકતા નથી, તમારી પાસે આદિ, મધ્ય અને અંત પણ નથી. તમે નિર્ગુણ સ્વરૂપ છો, સૃષ્ટિના ઉત્પત્તિકર્તા અને ભક્તોના દુ:ખોનો નાશ કરનાર છો. હું તમને વંદન કરું છું. નારદજીની આ પ્રકારની સ્તુતિ સાંભળીને ભગવાન વિષ્ણુએ કહ્યું- હે ઋષિ! તમારા મગજમાં શું છે? તમે કયા હેતુથી આવ્યા છો, તે કહો.
ત્યારે નારદ મુનિએ કહ્યું – મૃત્યુલોકમાં અનેક જાતોમાં જન્મ લેનાર તમામ મનુષ્યો પોતપોતાના કર્મથી અનેક પ્રકારના દુઃખોથી પીડાય છે. ઓ નાથ ! જો તમે મારા પર દયા કરો છો, તો મને કહો કે તે લોકોના બધા દુ:ખો થોડા પ્રયત્નોથી કેવી રીતે દૂર થઈ શકે? ભગવાન વિષ્ણુએ કહ્યું- હે નારદ! તમે મનુષ્યના ભલા માટે બહુ સારી વાત પૂછી છે. જે કામથી માણસ આસક્તિમાંથી મુક્ત થાય છે, હું કહું છું, સાંભળો-
જે પુષ્કળ ગુણ આપે છે, સ્વર્ગ અને મૃત્યુલોક બંનેમાં દુર્લભ છે, તે ઉત્તમ ઉપવાસ છે. આજે હું તમને પ્રેમથી કહું છું. શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાનનું આ વ્રત યોગ્ય રીતે કરવાથી વ્યક્તિ પૃથ્વી પર જીવનભર સુખ ભોગવીને મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે. શ્રી ભગવાનની વાત સાંભળીને નારદ મુનિ બોલ્યા – હે ભગવાન ! તે વ્રતનું ફળ શું છે, કાયદો શું છે અને આ વ્રત કોણે રાખ્યું છે અને કયા દિવસે આ ઉપવાસ કરવો જોઈએ? મને વિગતવાર જણાવો.
ભગવાન વિષ્ણુએ કહ્યું- હે નારદ! જે દુ:ખ, દુ:ખ વગેરે દૂર કરે છે, ધન, સૌભાગ્યની વૃદ્ધિ કરે છે અને સંતાન આપે છે, આ વ્રત તેને સર્વ સ્થાને વિજયી બનાવનાર છે. ભક્તિ અને આદરભાવ સાથે, કોઈપણ દિવસે વહેલી સવારે બ્રાહ્મણો અને ભાઈઓ ધર્મનિષ્ઠ બનીને શ્રી સત્યનારાયણની પૂજા કરવી જોઈએ. ભક્તિભાવ સાથે નૈવેદ્ય, કેળાના ફળ, મધ, ઘી, દૂધ અને ઘઉંનો લોટ લેવો. (ઘઉં ના હોય તો સાથીનો પાવડર પણ લઈ શકાય.) અને બધી વસ્તુઓ ભગવાનને અર્પણ કરવી જોઈએ અને ભાઈઓ સહિત બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવવું જોઈએ. તે થઈ ગયું, પછી તમારું પોતાનું ભોજન ખાઓ. રાત્રે નૃત્ય, ગીતો વગેરેનું આયોજન કરીને ભગવાન સત્યનારાયણનું સ્મરણ કરવામાં સમય પસાર કરો. આ વ્રત કરવાથી મનુષ્યની મનોકામનાઓ અવશ્ય પૂર્ણ થાય છે. આ જમીન પર મુક્તિનો સૌથી સરળ માર્ગ છે, ખાસ કરીને કલિ-કાલ દરમિયાન.
શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન કી જય
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો પ્રથમ અધ્યાય પૂર્ણ થયો છે.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો બીજો અધ્યાય:-
સુતજીએ કહ્યું- હે ઋષિઓ ! જેણે આ વ્રત પહેલી વાર કર્યું છે તેનો ઈતિહાસ કહું છું, ધ્યાનથી સાંભળો. સુંદર નગરી કાશીપુરીમાં એક અત્યંત ગરીબ બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. ભૂખ અને તરસથી બેચેન થઈને તે ધરતી પર ફરતો હતો. બ્રાહ્મણને દુઃખી જોઈને બ્રાહ્મણોને પ્રેમ કરનારા ભગવાને વૃદ્ધ બ્રાહ્મણનું રૂપ ધારણ કરીને આદરપૂર્વક પૂછ્યું- હે વિપ્ર! શા માટે તમે પૃથ્વી પર સતત દુ:ખમાં ભ્રમણ કરો છો? હે બ્રાહ્મણ! તે બધું મને કહો, મારે સાંભળવું છે. બ્રાહ્મણે કહ્યું- હું ગરીબ બ્રાહ્મણ છું, ભિક્ષા માટે પૃથ્વી પર ભટકું છું. હે ભગવાન! જો તમને આનાથી છુટકારો મેળવવાનો કોઈ રસ્તો ખબર હોય તો કૃપા કરીને મને જણાવો. વૃદ્ધ બ્રાહ્મણે કહ્યું – હે વિપ્ર ! ભગવાન સત્યનારાયણ ઇચ્છિત પરિણામો આપનાર છે. એટલા માટે તમે તેની પૂજા કરો છો, જેનાથી માણસ સર્વ દુ:ખોથી મુક્ત થઈ જાય છે. વૃદ્ધ બ્રાહ્મણનું રૂપ ધારણ કરનાર ભગવાન સત્યનારાયણે બ્રાહ્મણને વ્રતના તમામ નિયમો જણાવ્યા પછી તે અંધ થઈ ગયા. વૃદ્ધ બ્રાહ્મણે જે ઉપવાસ કહ્યા તે હું કરીશ એવું નક્કી કર્યા પછી તે રાત્રે ઊંઘ પણ ના આવ્યો. સવારે વહેલા જાગીને, સત્યનારાયણ માટે ઉપવાસ કરવાનું નક્કી કર્યા પછી, તે ભિક્ષા માટે ગયો. તે દિવસે, તેને ભિક્ષામાં ખૂબ પૈસા મળ્યા, જેના કારણે તેણે તેના ભાઈઓ અને બહેનો સાથે ભગવાન સત્યનારાયણના ઉપવાસ કર્યા. આમ કરવાથી બ્રાહ્મણને તમામ દુ:ખમાંથી મુક્તિ મળી અને અનેક પ્રકારની સંપત્તિઓથી સંપન્ન થઈ ગયા. ત્યારથી તે બ્રાહ્મણ દર મહિને ઉપવાસ કરવા લાગ્યો. આ રીતે જે વ્યક્તિ સત્યનારાયણનું વ્રત કરે છે તે તમામ દુ:ખોથી મુક્ત થઈ જાય છે. આ રીતે ભગવાન સત્યનારાયણે નારદજીને કહ્યા મુજબનું આ વ્રત મેં તમને કહ્યું હતું. હે વિપ્રો! હવે હું શું કહું?
ઋષિએ કહ્યું- હે ઋષિ ! સંસારમાં આ બ્રાહ્મણ પાસેથી સાંભળીને કોણે કર્યું આ વ્રત? અમે તે બધું સાંભળવા માંગીએ છીએ. આ માટે અમને ઉત્સુકતા છે. સૂત જી બોલ્યા – હે ઋષિઓ ! જેમણે આ વ્રત રાખ્યું છે તે બધાને સાંભળો. એક સમયે બ્રાહ્મણની સંપત્તિ અને ઐશ્વર્ય પ્રમાણે તે પોતાના ભાઈ-બહેનો સાથે ઉપવાસ કરવા તૈયાર હતો, તે જ સમયે લાકડા વેચતો એક વૃદ્ધ માણસ આવ્યો અને લાકડા બહાર મૂકીને બ્રાહ્મણના ઘરે ગયો. તેઓને ઉપવાસ કરતા જોઈને તરસથી પીડાતા લક્કડખોરે બ્રાહ્મણને નમસ્કાર કરીને કહ્યું, “તમે શું કરો છો, તે કરવાથી શું પરિણામ આવે છે?” કૃપા કરીને મને કહો.
બ્રાહ્મણે કહ્યું- આ ભગવાન સત્યનારાયણનું વ્રત છે, જે બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ કરે છે, તેમની કૃપાથી ધન-ધાન્ય વગેરેમાં વધારો થયો છે. બ્રાહ્મણ પાસેથી આ વ્રત વિશે જાણીને લાકડા કાપનાર ખૂબ જ પ્રસન્ન થયો. ચરણામૃત લીધા પછી પ્રસાદ ખાઈને પોતાના ઘરે ગયા.
બીજે દિવસે લાકડા કાપનારાએ મનમાં એવો સંકલ્પ કર્યો કે ગામમાં લાકડા વેચીને જે પૈસા મળશે તેમાંથી તે સત્યનારાયણ દેવનું શ્રેષ્ઠ વ્રત કરશે. આ વાત મનમાં વિચારીને વૃદ્ધ માણસ માથા પર લાકડીઓ રાખીને આવા સુંદર શહેરમાં ગયો, જ્યાં શ્રીમંત લોકો રહેતા હતા. તે દિવસે ત્યાં તેને તે લાકડાની કિંમત પહેલા દિવસો કરતા ચાર ગણી મળી. પછી તે વૃદ્ધ લક્કડખોર ભાવ લઈને ખૂબ જ પ્રસન્ન થઈને સત્યનારાયણ ભગવાનના ઉપવાસની કુલ સામગ્રી જેમ કે પાકેલા કેળા, ખાંડ, ઘી, દૂધ, દહીં અને ઘઉંનો પાવડર વગેરે લઈને તેના ઘરે ગયો. પછી તેણે પોતાના ભાઈઓને બોલાવ્યા અને પદ્ધતિથી ભગવાનની પૂજા કરી અને ઉપવાસ કર્યા. તે વ્રતની અસરથી વૃદ્ધ લક્કડખોર ધન, પુત્ર વગેરેથી ભરપૂર થઈ ગયો અને સંસારના સર્વ સુખ ભોગવીને બૈકુંડ ગયો.
શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન કી જય .
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો બીજો અધ્યાય પૂર્ણ થયો છે.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો ત્રીજો અધ્યાય:-
સુતજીએ કહ્યું – હે શ્રેષ્ઠ ઋષિઓ ! હવે પછીની વાર્તા કહું, સાંભળો – પહેલાના સમયમાં ઉલ્કામુખ નામનો એક જ્ઞાની રાજા રહેતો હતો. તે સત્ય કહેનાર અને જિતેન્દ્રિય હતો. ભગવાન દરરોજ સ્થળોએ જતા અને ગરીબોને પૈસા આપતા અને તેમના દુઃખ દૂર કરતા. તેમની પત્નીનો ચહેરો કમળ જેવો હતો અને તે સતી સાધ્વી હતી. પુત્ર પ્રાપ્તિ માટે બંનેએ ભદ્રશિલા નદીના કિનારે ભગવાન સત્યનારાયણનું વ્રત કર્યું. તે સમયે સાધુ નામનો વૈશ્ય ત્યાં આવ્યો. તેની પાસે ધંધા માટે ઘણા પૈસા હતા. તે કિનારે હોડી રોકીને રાજા પાસે આવ્યો અને રાજાને ઉપવાસ કરતો જોઈને તે નમ્રતાથી પૂછવા લાગ્યો – હે રાજા! તમે ભક્તિમય મનથી શું કરો છો? મારે સાંભળવું છે તો તમે મને આ કહો. રાજાએ કહ્યું – હે વૈશ્ય ! મારા ભાઈઓ અને બહેનો સાથે હું પુત્રની પ્રાપ્તિ માટે આ પરમ શક્તિશાળી ભગવાન સત્યનારાયણની ઉપવાસ અને પૂજા કરું છું. રાજાની વાત સાંભળીને ઋષિએ આદરપૂર્વક કહ્યું- હે રાજા! આના બધા નિયમો મને કહો, હું પણ તમારા કથન પ્રમાણે આ વ્રત કરીશ. મને પણ કોઈ સંતાન નથી, હું માનું છું કે આ વ્રત રાખવાથી તે ચોક્કસ થશે. રાજા પાસેથી તમામ કાયદાઓ સાંભળ્યા પછી, તે વ્યવસાયમાંથી નિવૃત્ત થયો અને આનંદ સાથે તેના ઘરે ગયો. ઋષિએ આ વ્રતને સંતાન આપતી પત્નીને સંભળાવ્યું અને પ્રતિજ્ઞા લીધી કે જ્યારે મને સંતાન થશે ત્યારે હું આ વ્રત કરીશ. જો સાધુએ એવું વચન આપ્યું કે તેની પત્નીને સંતાન થશે તો હું આ વ્રત કરીશ. ઋષિએ પત્ની લીલાવતીને આવા શબ્દો કહ્યા. એક દિવસ, તેમની પત્ની લીલાવતી તેમના પતિ સાથે આનંદમાં, સાંસારિક ધર્મમાં વ્યસ્ત થઈ, ભગવાનની કૃપાથી સત્યનારાયણ ગર્ભવતી થયા અને દસમા મહિનામાં તેમને એક સુંદર પુત્રીનો જન્મ થયો. દિવસે દિવસે તે શુક્લ પક્ષના ચંદ્રની જેમ વધવા લાગ્યો. છોકરીનું નામ કલાવતી હતું. ત્યારે લીલાવતીએ પોતાના પતિને મધુર શબ્દોમાં કહ્યું કે તમે ભગવાનના વ્રતનો જે પણ સંકલ્પ કર્યો હતો તે હવે કરો. સાધુએ કહ્યું – હે પ્રિય ! હું લગ્ન પર કરીશ. આમ પત્નીને ખાતરી આપી તે શહેરમાં ગયો.
કલાવતીએ પિતૃગૃહમાં વૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી. જ્યારે ઋષિએ તેની પુત્રીને શહેરમાં મિત્રો સાથે જોઈ, તેણે તરત જ એક સંદેશવાહકને બોલાવ્યો અને કહ્યું કે તે પુત્રી માટે યોગ્ય વર લાવો. સાધુનો આદેશ મળતાં જ દૂત કંચન નગર પહોંચ્યો અને ત્યાંથી ખૂબ કાળજી રાખીને લાકડા માટે યોગ્ય વેપારી પુત્ર લાવ્યો. તે લાયક છોકરાને જોઈને ઋષિ તેના ભાઈઓ અને બહેનો સાથે પ્રસન્ન થયા અને તેની સાથે તેની પુત્રીના લગ્ન કર્યા, પરંતુ કમનસીબે લગ્ન સમયે પણ તે વ્રત કરવાનું ભૂલી ગયા. ત્યારે ભગવાન સત્યનારાયણે ક્રોધિત થઈને સાધુને શ્રાપ આપ્યો કે તમને ભારે દુઃખ થશે.
પોતાના કામમાં કુશળ સાધુ વૈશ્ય તેની જમાતા સાથે સમુદ્ર પાસેના રત્નાપુર શહેરમાં ગયા અને ત્યાં સસરા અને જમાઈ ચંદ્રકેતુ બંને રાજાના તે શહેરમાં વેપાર કરવા લાગ્યા. એક દિવસ, ભગવાન સત્યનારાયણની ભ્રમણાથી પ્રેરાઈને, એક ચોર રાજાના પૈસાની ચોરી કરીને ભાગી રહ્યો હતો, પરંતુ રાજાના દૂતોને આવતા જોઈને ચોર ભાગી ગયો અને તે જ્યાં રોકાયો હતો ત્યાં ચુપચાપ પૈસા રાખ્યો. જ્યારે દૂતોએ એ ઋષિ વૈશ્ય પાસે રાખેલી રાજાની સંપત્તિ જોઈ, ત્યારે તેઓ બંનેને બાંધીને રાજાની પાસે લઈ ગયા અને કહ્યું- હે રાજા! અમે આ બે ચોરોને પકડ્યા છે, ચાલો જોઈએ. પછી રાજાના આદેશથી તેઓને સખત કેદમાં નાખ્યા અને તેમના બધા પૈસા લઈ ગયા. ભગવાન સત્યનારાયણના શ્રાપને કારણે વૈશ્ય ઋષિની પત્ની અને પુત્રી પણ જમીન પર ખૂબ જ દુઃખી હતા. ચોરોએ તેમના ઘરે રાખેલા પૈસાની ચોરી કરી, અને શારીરિક અને માનસિક પીડા અને ભૂખ અને તરસથી ખૂબ જ વ્યથિત કલાવતી ભોજનની ચિંતામાં એક બ્રાહ્મણના ઘરે ગઈ. ત્યાં તેણે સત્યનારાયણ ભગવાનને ઉપવાસ કરતા જોયા, પછી કથા સાંભળી અને પ્રસાદ ગ્રહણ કરીને રાત્રે ઘરે આવી. માતાએ કલાવતીને કહ્યું- હે દીકરી! તમે અત્યાર સુધી ક્યાં હતા અને તમારા મગજમાં શું છે?
કલાવતીએ કહ્યું – હે માતા ! મેં એક બ્રાહ્મણના ઘરે ભગવાન સત્યનારાયણના ઉપવાસ જોયા છે. છોકરીની વાત સાંભળીને લીલાવતી ભગવાનની પૂજાની તૈયારી કરવા લાગી. લીલાવતીએ પરિવાર અને ભાઈઓ સાથે ભગવાન સત્યનારાયણની પૂજા કરી અને વરદાન માંગ્યું કે મારા પતિ અને જમાઈ જલ્દી ઘરે આવે. તેમજ પ્રાર્થના કરી કે આપણે બધા ગુનાને માફ કરીએ. આ વ્રતથી ભગવાન સત્યનારાયણ સંતુષ્ટ થયા અને રાજા ચંદ્રકેતુને સ્વપ્નમાં પ્રગટ થયા અને કહ્યું- હે રાજા! તમે બંને વૈશ્યોને બંદી બનાવી લીધા છે, તેઓ નિર્દોષ છે, સવારે તેમને મુક્ત કરો અને તમને જે ધન પ્રાપ્ત થયું છે તે તમામ તેમને આપી દો, નહીં તો હું તમારી સંપત્તિ, રાજ્ય, પુત્રીઓ વગેરેનો નાશ કરીશ. રાજાને આવા શબ્દો કહીને ભગવાન અદૃશ્ય થઈ ગયા. સવારમાં, રાજા ચંદ્રકેતુએ સભામાં પોતાનું સ્વપ્ન સંભળાવ્યું, પછી વેપારીના બંને પુત્રોને મુક્ત કરીને સભામાં બોલાવ્યા. બંનેએ રાજા આવતાની સાથે જ તેમનું અભિવાદન કર્યું. રાજાએ મધુર વાણીથી કહ્યું- હે મહાપુરુષો! તમને ભવિષ્યમાં આટલું મુશ્કેલ દુઃખ મળ્યું છે, હવે તમને કોઈ ડર નથી. એમ કહીને રાજાએ તેઓને નવાં વસ્ત્રો પહેરાવી દીધાં અને જે પૈસા લીધાં હતાં તેના કરતાં બમણાં આપીને સન્માન સાથે મોકલી દીધા. બંને વૈશ્ય પોતપોતાના ઘરે ગયા.
શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન કી જય.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો ત્રીજો અધ્યાય પૂર્ણ થયો છે.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો ચોથો અધ્યાય:-
શ્રીસુતજીએ કહ્યું – સાધુ બનિયા બ્રાહ્મણોને આહ્વાન અને પૈસા આપ્યા પછી તેમના શહેર માટે રવાના થયા. સાધુ થોડે દૂર ગયા પછી ભગવાન સત્યનારાયણને તેમની સત્યતાની કસોટી વિશે કુતૂહલ થયું – ‘સાધુ! તારી હોડીમાં શું છે?’ પછી પૈસાથી સ્તબ્ધ થયેલા બંને શાહુકારો ક્ષોભજનક રીતે હસી પડ્યા અને બોલ્યા- ‘દાંડી સન્યાસી! તમે કેમ પૂછો છો? અમુક ચલણ લેવા માંગો છો? અમારી હોડી લતા અને પાંદડા વગેરેથી ભરેલી છે.’ આવો ક્રૂર અવાજ સાંભળીને તેણે કહ્યું- ‘તમારી વાત સાચી થાય’- આટલું કહીને ભગવાન દાંડી સન્યાસીનું રૂપ ધારણ કરીને થોડે દૂર જઈને સમુદ્ર પાસે બેઠા. .
દાંડી ના પ્રસ્થાન પછી નિયમિત ક્રિયાઓ કર્યા પછી, એટલે કે, પાણીમાં હોડીને ઉપરની તરફ જોઈને, સાધુને હોડીમાં લતા અને પાંદડા વગેરે જોઈને ખૂબ જ આશ્ચર્ય થયું અને બેહોશ થઈ ગયા અને પૃથ્વી પર પડ્યા. સાવધાન થતાં વણિકપુત્ર ચિંતિત બન્યા. ત્યારે તેના જમાઈએ આ રીતે કહ્યું – ‘તું શા માટે શોક કરે છે? દાંડીએ શ્રાપ આપ્યો છે, આ સ્થિતિમાં તે ઈચ્છે તો બધું કરી શકે છે, તેમાં કોઈ શંકા નથી. માટે આપણે તેમનો આશરો લઈએ, ત્યાં જ મનની ઈચ્છા પૂરી થશે.’ જમાઈની વાત સાંભળીને ઋષિ-બાણિયા તેમની પાસે ગયા અને ત્યાં શિક્ષા જોઈને તેમણે ભક્તિભાવથી તેમને પ્રણામ કર્યા અને શરૂઆત કરી. આદરપૂર્વક કહે છે-તમારી સામે મેં જે કંઈ કહ્યું છે તે અસત્ય વાણી છે.રૂપે ગુનો કર્યો છે,મારો એ ગુનો તમે માફ કરો-આટલું વારંવાર કહીને તે અતિશય શોકથી વ્યાકુળ થઈ ગયો.
તેણીને રડતી જોઈ દંડીએ કહ્યું – ‘હે મૂર્ખ! રડશો નહીં, મારી વાત સાંભળો. મારી ઉપાસના પ્રત્યે ઉદાસીન રહેવાને કારણે અને મારી આજ્ઞાને લીધે તમે વારંવાર દુઃખ સહન કર્યું છે.
સાધુએ કહ્યું – ‘હે પ્રભુ ! નવાઈની વાત એ છે કે બ્રહ્મા જેવા દેવતાઓ પણ તારા મોહથી મોહિત થઈને તારા ગુણો અને સ્વરૂપોને જાણી શકતા નથી, તો પછી તારા મોહથી મોહિત થઈને હું મૂર્ખ કેવી રીતે જાણી શકું! તમે ખુશ રહો હું મારી સંપત્તિ પ્રમાણે તમારી પૂજા કરીશ. હું તમારા આશ્રયમાં આવ્યો છું. મારી અને હોડીમાં જે બધી સંપત્તિ હતી તેની રક્ષા કરો.’ એ બનિયાનો ભક્તિભાવ સાંભળીને ભગવાન જનાર્દન સંતુષ્ટ થયા.
ભગવાન હરિ તેમને ઇચ્છિત વરદાન આપીને ત્યાં અદૃશ્ય થઈ ગયા. તે પછી સાધુ પોતાની હોડીમાં બેસી ગયા અને તેમને ધન અને અન્નથી ભરપૂર જોઈને, ‘ભગવાન સત્યદેવની કૃપાથી અમારી ઈચ્છા સફળ થઈ’ – એમ કહીને તેણે પોતાના સ્વજનો સાથે ભગવાનની વિધિવત પૂજા કરી. ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણની કૃપાથી તેઓ આનંદથી ભરપૂર બન્યા અને હોડીને ખંતપૂર્વક સંભાળીને તેઓ પોતાના દેશ જવા રવાના થયા. સાધુ બાનિયાએ જમાઈને કહ્યું- ‘જુઓ મારી રત્નાપુરી નગરી દેખાય છે’. આ પછી તેણે તેની સંપત્તિના સંદેશવાહકને તેના આગમનની જાણ કરવા માટે તેના શહેરમાં મોકલ્યો.
તે પછી દૂત શહેરમાં ગયો અને સાધુની પત્નીને જોઈને હાથ નમાવી તેના માટે ઈચ્છિત વાત કહી – ‘શેઠજી તેમના જમાઈ અને સંબંધીઓ સાથે ખૂબ સંપન્ન થઈને શહેરની નજીક આવ્યા છે. પૈસા અને અન્નનો.’ સંદેશવાહક.તેના મોઢેથી આ સાંભળીને તે ખૂબ જ ખુશ થઈ અને સાધ્વીએ શ્રી સત્યનારાયણની પૂજા કરી અને તેની પુત્રીને કહ્યું – ‘હું સાધુના દર્શન કરવા જાઉં છું, તમે જલ્દી આવો.’ આવું સાંભળીને માતાના કહેવાથી તેણીએ ઉપવાસ સમાપ્ત કર્યા અને પ્રસાદ આપ્યો.તેને છોડીને કલાવતી પણ તેના પતિને મળવા ગઈ. આનાથી ભગવાન સત્યનારાયણ ગુસ્સે થયા અને તેમણે તેમના પતિ અને નાવને પૈસા સહિત ડુબાડી દીધા અને તેમને પાણીમાં ડુબાડી દીધા.
આ પછી કલાવતી કન્યા પોતાના પતિને ન જોઈને અત્યંત શોકથી રડતી ધરતી પર પડી ગઈ. હોડીનું દર્શન જોઈને અને છોકરીને ખૂબ જ દુઃખી જોઈને ઋષિ બનીયાએ ગભરાયેલા હૃદયે વિચાર્યું – આ શું આશ્ચર્ય હતું? બોટ ચલાવનાર દરેક વ્યક્તિ પણ ચિંતામાં પડી ગયા. તે પછી, લીલાવતી પણ છોકરીને જોઈને સ્તબ્ધ થઈ ગઈ અને ખૂબ જ વિલાપથી પોતાના પતિને આ રીતે કહ્યું – ‘હવે તે હોડીથી કેવી રીતે પ્રભાવિત થઈ ગઈ, ખબર નહીં કયા દેવતાની ઉપેક્ષા તે હોડી લઈ ગઈ. અથવા શ્રી સત્યનારાયણની મહાનતા કોણ જાણી શકે!
કલાવતી છોકરી પણ તેના પતિની ખોટથી દુ:ખી થઈ ગઈ અને તેણે મનમાં નક્કી કર્યું કે તે તેના પતિના પગે ચાલવાનું છે. યુવતીનું આ પ્રકારનું વર્તન જોઈને ભર્યા સહિત સદ્ગુણી સાધુ બનિયા ખૂબ જ દુઃખી થયા અને વિચારવા લાગ્યા- કાં તો ભગવાન સત્યનારાયણે આનું અપહરણ કર્યું છે અથવા તો આપણે બધા ભગવાન સત્યદેવના મોહમાં મોહિત થઈ ગયા છીએ. મારી મની પાવર પ્રમાણે હું ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણની પૂજા કરીશ. આ રીતે બધાને બોલાવીને તેણે પોતાના હૃદયની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી અને ભગવાન સત્યદેવને વારંવાર પ્રણામ કર્યા. આનાથી ગરીબોના રક્ષક ભગવાન સત્યદેવ પ્રસન્ન થયા. ભગવાન ભક્તવત્સલે કૃપા કરીને આકાશવાણીને કહ્યું – ‘તમારી પુત્રી પ્રસાદ છોડીને તેના પતિના દર્શન કરવા ગઈ છે, ચોક્કસપણે તેના કારણે તેનો પતિ અદૃશ્ય થઈ ગયો છે. પ્રસાદ લઈને ઘરે જઈને તે ફરી આવશે તો તમારી દીકરીને પતિ મળશે, એમાં કોઈ શંકા નથી.
આકાશમાંથી આવો અવાજ સાંભળીને કન્યા કલાવતી પણ જલ્દી ઘરે ગઈ અને પ્રસાદ લઈ લીધો. ફરી આવીને સંબંધીઓ અને તેના પતિને જોયા. ત્યારે કલાવતી કન્યાએ તેના પિતાને કહ્યું – ‘હવે ઘરે જઈએ, તમે કેમ વિલંબ કરો છો?’ તે છોકરીની વાત સાંભળીને વણિકપુત્ર સંતુષ્ટ થયો અને ભગવાન સત્યનારાયણની વિધિપૂર્વક પૂજા કરી અને સંપત્તિ અને ભાઈ-બહેનો સાથે તેના ઘરે ગયો. ત્યાર બાદ પૂર્ણિમા અને સંક્રાતિના તહેવારો પર ભગવાન સત્યનારાયણની આરાધના કરતા, આ સંસારમાં સુખ માણતા અંતે તેઓ સત્યપુર બૈકુંઠલોક ગયા.
શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન કી જય.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો ચોથો અધ્યાય પૂર્ણ થયો છે.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો પાંચમો અધ્યાય:-
શ્રીસુતજીએ કહ્યું – શ્રેષ્ઠ ઋષિઓ! હવે આ પછી હું બીજી વાર્તા કહીશ, તમે લોકો સાંભળો. તુંગધ્વજ નામનો એક રાજા હતો જે પોતાની પ્રજાનું પાલન કરવા તૈયાર હતો. સત્યદેવના પ્રસાદનો ત્યાગ કરીને તેને દુ:ખ થયું. એકવાર તે જંગલમાં ઘણા પ્રાણીઓને માર્યા પછી વડના ઝાડ નીચે આવ્યો. ત્યાં તેણે જોયું કે ગોપગણ પોતાના ભાઈઓ અને બહેનોથી સંતુષ્ટ થઈને ભગવાન સત્યદેવની ભક્તિભાવથી પૂજા કરી રહ્યા હતા. આ જોઈને પણ રાજા ન તો અહંકારથી ત્યાં ગયા અને ન તો તેમણે ભગવાન સત્યનારાયણને પ્રણામ કર્યા. પૂજા કર્યા પછી બધા ગોપગણ ભગવાનનો પ્રસાદ રાજાની પાસે રાખીને સ્થળ પરથી પાછા ફર્યા અને બધાએ પોતાની ઈચ્છા મુજબ ભગવાનનો પ્રસાદ સ્વીકાર્યો. અહીં રાજાને પ્રસાદનો ત્યાગ કરતાં ખૂબ જ દુઃખ થયું.
તેની બધી સંપત્તિ અને ખોરાક અને તમામ સો પુત્રોનો નાશ થયો. રાજાએ મનમાં નક્કી કર્યું કે ચોક્કસ ભગવાન સત્યનારાયણે આપણો નાશ કર્યો છે. એટલા માટે મારે એ જગ્યાએ જવું જોઈએ જ્યાં શ્રી સત્યનારાયણની પૂજા થતી હતી. આ વાત મનમાં નક્કી કરીને તે રાજા ગોપગણની નજીક ગયો અને ગોપગણની ભક્તિભાવથી ભગવાન સત્યદેવની વિધિપૂર્વક પૂજા કરી. ભગવાન સત્યદેવની કૃપાથી તેઓ ફરીથી ધન અને પુત્રોથી ભરપૂર બન્યા અને આ સંસારના તમામ સુખો ભોગવીને અંતે તેમણે સત્યપુર વૈકુંઠલોકને પ્રાપ્ત કર્યું.
શ્રી સુતજી કહે છે- જે વ્યક્તિ શ્રી સત્યનારાયણનું આ અતિ દુર્લભ વ્રત રાખે છે અને સદાચારી અને ફળદાયી ભગવાનની કથા ભક્તિભાવથી સાંભળે છે, તેને ભગવાન સત્યનારાયણની કૃપાથી ધન-ધાન્ય વગેરેની પ્રાપ્તિ થાય છે. ગરીબ ધનવાન બને છે, જે બંધનમાં છે તે બંધનમાંથી મુક્ત થાય છે, ગભરાયેલો ભયમુક્ત થઈ જાય છે – આ સત્ય હકીકત છે, તેમાં કોઈ શંકા નથી. આ સંસારમાં મનવાંછિત ફળોનો આનંદ મેળવીને અંતે તે સત્યપુર વૈકુંઠલોકમાં જાય છે. હે બ્રાહ્મણો! આ રીતે મેં તમને ભગવાન સત્યનારાયણનું વ્રત રાખવાનું કહ્યું, જેનાથી વ્યક્તિ સર્વ દુ:ખોથી મુક્ત થઈ જાય છે.
કળિયુગમાં ભગવાન સત્યદેવની પૂજા વિશેષ ફળ આપનારી છે. કેટલાક લોકો ભગવાન વિષ્ણુને કાલ, કેટલાક લોકો સત્ય, કેટલાક ઇશ અને કેટલાક સત્યદેવ અને અન્ય લોકો સત્યનારાયણના નામથી બોલાવે છે. અનેક રૂપ ધારણ કરીને ભગવાન સત્યનારાયણ દરેકની ઈચ્છા પુરવાર કરે છે. કળિયુગમાં સનાતન ભગવાન વિષ્ણુ સત્યવ્રતનું રૂપ ધારણ કરીને દરેકની મનોકામના પૂર્ણ કરનાર હશે. હે શ્રેષ્ઠ મુનિઓ! જે વ્યક્તિ ભગવાન સત્યનારાયણની આ વ્રત-કથા નિયમિતપણે વાંચે છે, સાંભળે છે, ભગવાન સત્યનારાયણની કૃપાથી તેના તમામ પાપો નાશ પામે છે. હે ઋષિઓ! જેમણે ભૂતકાળમાં ભગવાન સત્યનારાયણ માટે ઉપવાસ કર્યા હતા તેમના આગલા જન્મની વાર્તા હું કહું છું, તમે લોકો સાંભળો.
એક મહાન પ્રજ્ઞાસંપન્ન શતાનંદ નામના બ્રાહ્મણ સત્યનારાયણના ઉપવાસની અસરથી તે બીજા જન્મમાં સુદામા નામના બ્રાહ્મણ બન્યા અને તે જન્મમાં ભગવાન કૃષ્ણનું ધ્યાન કરીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો. લાકડા કાપનાર ભીલ ગુફાઓનો રાજા બન્યો અને બીજા જન્મમાં તેણે ભગવાન શ્રી રામની સેવા કરીને મોક્ષ મેળવ્યો. રાજા ઉલ્કામુખ તેમના બીજા જન્મમાં રાજા દશરથ બન્યા, જેમણે શ્રી રંગનાથની પૂજા કર્યા પછી આખરે વૈકુંઠ પ્રાપ્ત કર્યું. એ જ રીતે, પાછલા જન્મના સત્યવ્રતના પ્રભાવથી, એક ધાર્મિક અને સત્યવ્રતી ઋષિ બીજા જન્મમાં મોરધ્વજ નામના રાજા બન્યા. તેણે કરવત કાપીને પોતાના પુત્રનું અડધું શરીર ભગવાન વિષ્ણુને અર્પણ કરીને મોક્ષ મેળવ્યો. મહારાજા તુંગધ્વજ જન્મ પછી સ્વયંભુવ મનુ બન્યા અને ભગવાનને લગતી તમામ વિધિઓ કર્યા પછી તેમણે વૈકુંઠલોકની પ્રાપ્તિ કરી. જન્મ પછી વ્રજમંડળમાં રહેતા તમામ ગોપ ગોપ બની ગયા, અને બધા રાક્ષસોનો વધ કર્યા પછી, તેઓ પણ ભગવાનના શાશ્વત નિવાસ, ગોલોકને પ્રાપ્ત થયા.
શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન કી જય.
શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથાનો પાંચમો અધ્યાય પૂર્ણ થયો છે.
શ્રી સત્યનારાયણ આરતી:-
જય ! લક્ષ્મી ૨મણા, જય લક્ષ્મી રમણા,
સત્ય સનાતન સ્વામી, જન પાતક હરણા. જય…..
રત્નજડિત સિંહાસન અદ્ભુત છબી છાજૈ,
નારદ ગાન નિરંતર કરતે ઘંટા ધ્વનિ બાજૈ. જય….
પ્રગટ ભયે કવિ કારણ, દ્વિજકો દર્શન દિયો,
બૂઢો બ્રાહ્મણ બનકે, કંચન મહલ કિયો, જય….
દુર્બલ ભીલ કાષ્ટ, નિત બેચત તિસ પર દયા કરી,
ચંદ્રચૂડ એક રાજાકી, તુમને વિપતિ હરી. જય….
વૈશ્ય મનોરથ પાયો, શ્રદ્ધા તજી દીની,
સો ફલ ભોગ્યો પ્રભુજી ! તવ સ્તુતિ જબ કીની. જય…
ભાવ ભક્તિ કે કારણ, છિન છિન રૂપ ધર્યો,
શ્રદ્ધા ધારણ કીની, તિનકો કાજ સર્યો. જય …..
ગ્વાલ બાલ સંગ રાજા, બનમેં ભક્તિ કરી,
મનવાંછિત ફલ દિયો, દીન દયાળુ હરિ. જય…
શ્રી સત્ય પ્રભુકી આરતી, જો હરિ જન ગાવે,
કહત “શિવાનંદ સ્વામી”, ફલ વાંછિત પાવે. જય…
આ પણ વાંચો
